GÖNÜLLÜ HAKLARI VE SORUMLULUKLARI

Gönüllülük, bir bireyin herhangi bir maddi karşılık veya çıkar elde etmeden(a), yakın çevresi dışındaki bireylerin ve diğer canlıların yararına(b), bilgisini, yeteneğini, enerjisini ve zamanını(c) kendi özgür iradesi ile paylaşarak, kar amacı gütmeyen kurumlar ve sivil toplum kuruluşları aracılığıyla(d) gerçekleştirdiği faaliyetlerdir.

 

Gönüllünün ve kurumun karşılıklı beklentileri ve sorumlulukları vardır. Bu beklentilerin karşılanması ve sorumlulukların etkin bir şekilde yerine getirilebilmesi için, açık bir şekilde paylaşılmaları ve anlaşılmaları gerekir.

 

1. Gönüllülük Tanımı:

Bir bireyin herhangi bir maddi karşılık veya çıkar elde etmeden (a), yakın çevresi dışındaki bireylerin ve diğer canlıların yararına (b), bilgisini, yeteneğini, enerjisini ve zamanını (c) kendi özgür iradesi ile paylaşarak, kar amacı gütmeyen kurumlar ve sivil toplum kuruluşları aracılığıyla (d) gerçekleştirdiği faaliyetlerdir.

 

2. Kimler Gönüllü Olabilir?

Yasal tanımlamalarda aksi belirtilmediği sürece, yerli ve yabancı tüm gerçek kişiler, yaş, cinsiyet, cinsel yönelim, inanç, dil, ırk, siyasi görüş ve benzeri herhangi bir ayrım yapılmaksızın gönüllü olabilirler.Kurumlar, planlanan gönüllü faaliyetin içeriğine ve uygulanabilirliğine göre, önceden ve açıkça ilan edilmek üzere, katılım için bazı kriterler belirleyebilirler. Bu kriterlere uygunluğun değerlendirme süreci, şeffaf bir şekilde paylaşılır.

 

3. Gönüllü Motivasyonu:

Bir topluluğun etkin ve verimli çalışabilmesi için çatısı altındaki bireylerin benzer amaçları paylaşması ve belirli prensiplerde anlaşması önemlidir. Bununla birlikte bireyler, aynı amaca hizmet ederken birbirinden farklı motivasyonlara sahip olabilirler. Kurumlar, aday gönüllülerin her birine, misyonuna uygun bir biçimde, topluma faydalı olabilecekleri alanları yaratmaya çalışmalıdır. Kişiler kurumların faaliyetlerini gerçekleştirmesi için birer araç olarak görülmemelidir. Ortak amaçların gerçekleşmesi için var olan araçlar, sivil toplum kuruluşlarıdır.

 

4. Faaliyet Alanı ve Süresi:

Gönüllü, kurumun her türlü talebini yanıtlamayı taahhüt etmiş ve her görevi üstlenmek zorunluluğu bulunan ücretsiz iş gücü değildir. Katılacağı faaliyetleri özgür iradesi ile seçme hakkına sahiptir. Aksi belirtilmediği sürece gönüllülük için bir süre sınırlaması yoktur.Bir kişi, aynı anda birden fazla kurum için gönüllü olabilir ve gönüllü faaliyetlere katılabilir.

 

5. Gönüllü Profili:

Gönüllü sayılabilmek için asgari bazı bilgilerin (a) paylaşılması ve güncelliğinin takip edilmesi gerekir. Bu bilgilerin doğruluğundan ve güncel tutulmasından gönüllü ve kurum birlikte sorumludur.

 

6. Gönüllünün Sorumlulukları:

Gönüllü profesyonel çalışan olmamakla birlikte, üstlendiği görev ne kadar basit olursa olsun onu sorumluluk duygusu ile yerine getirir.

Gönüllü, çalışmasını kurumun gösterdiği alanlarda, belirlenen zaman diliminde ve kurumun ilke ve kurallarına uygun olarak gerçekleştirir.

Katıldığı faaliyetlerde, faydalanıcılara iletişim bilgilerini veremez ve onların özel bilgilerini talep edemez. Faaliyetlere katılamayacağı durumlarda, kurumu mümkün olan en erken zamanda bilgilendirir.

Kurumun adını ve kaynaklarını kişisel çıkar elde etmek için kullanmaz.

Kurum bilgilerinin gizli tutulmasına ve korunmasına özen gösterir.

Gönüllü profilinde gerçek bilgileri paylaşır ve bilgileri güncel tutar.

Gönüllülük Taahütnamesi'ne uygun hareket etmekten sorumludur.

 

7. Kurumun Sorumlulukları:

Kurum, ihtiyaç duyduğu gönüllü gücün iş tanımlarını ayrıntılı ve açık bir şekilde oluşturarak beklentilerini gönüllülerine aktarır.

Gönüllü faaliyetin gerçekleştirilmesi için uygun koşulları sağlar, gerekli önlemleri alır. Belirli faaliyetler kapsamında gönüllünün günlük ihtiyaçlarını, ulaşım ve sigorta masraflarını karşılayabilir.

Gönüllü bilgilerinin güncelliğini ve gönüllülük verilerini takip eder. Gönüllünün kişisel bilgilerini korur, üçüncü kişi ve kurumlarla gönüllünün izni olmaksızın paylaşmaz.

Gönüllüyü motive eder, performansını belirli zamanlarda değerlendirir ve kendisiyle paylaşır.

Gönüllülük Taahütnamesi'ne uygun hareket etmekten sorumludur.

 

8. Gönüllünün Hakları:

Gönüllü adayı, herhangi bir faaliyete katılmadan önce kurumun misyonu, işleyişi, iletişim dili, faydanalıcıların özel ihtiyaçları ve benzeri konularda temel eğitimler alır.

Faaliyetler öncesi, faaliyetin amacı, yararları, gönüllünün kazanımları, karşılaşacağı koşullar ve potansiyel tehlikeler hakkında bilgilendirilir.

Gönüllü katılacağı faaliyetlerinden dolayı ayrıca ek bir mali yüke katlanmak zorunda bırakılmamalıdır.

Gönüllünün performansı, katıldığı faaliyet sonunda ya da belirli dönemlerde tarafsız bir şekilde değerlendirilir ve kendisiyle paylaşılır.

Gönüllünün kişisel bilgileri ve gönüllülük verileri, gönüllünün izni olmaksızın üçüncü kişi ve kurumlar ile paylaşılamaz.

 

9. Ölçme, Değerlendirme ve Ödüllendirme:

Kurumun daha etkin çalışabilmesi ve gönüllünün de yetkinliklerini geliştirebilmesi açısından gönüllülük tecrübesinin karşılıklı olarak değerlendirilmesi oldukça önemlidir. Bu amaçla kurum, gönüllü yönetiminde çeşitli ölçme, değerlendirme ve ödüllendirme prosedürlerini oluşturur.Gönüllünün hangi durumlarda katkı sağladığı projeden veya kurumdan uzaklaştırılacağı adil ve şeffaf bir süreçle belirlenir.

 

10. Taahütname:

Gönüllünün ve kurumun karşılıklı beklentileri ve sorumlulukları vardır. Bu beklentilerin karşılanması ve sorumlulukların etkin bir şekilde yerine getirilebilmesi için, açık bir şekilde paylaşılmaları ve anlaşılmaları gerekir. Gönüllülük Taahhütname'si bu anlamda, gönüllü ve kurumun karşılıklı ödev ve sorumluluklarını içeren, yasal olarak bağlayıcılığı olmasa da ilkeler bağlamında bağlayıcı olan bir sözleşmedir.

 

 *Bu manifestonun düzenlenmesi sırasında, "STK'lar için Gönüllülük ve Gönüllü Yönetimi Rehberi"nden (STGM, 2006-2009), Makedonya Gönülülük Yasası'ndan (ECNL),"Gönüllü Çalışmanın Ölçülmesi Manueli"nden (ILO, 2011) ve ayrıca Türkiye Üçüncü Sektör Vakfı (TÜSEV) ile Ulusal Gönüllülük Komitesi (UGK)'nin konuyla ilgili yayınlarından yararlanılmıştır.