10 Aralık
1948
Başlangıç
İnsanlık
ailesinin bütün üyelerinin doğal yapısındaki onuru ile eşit ve devredilemez
haklarını tanımanın dünyada özgürlük, adalet ve barışın temeli olduğunu,
İnsan
haklarını göz ardı etmenin ve hor görmenin, insanlığın vicdanında infial
uyandıran barbarca eylemlere yol açtığını ve insanların korku ve yoksunluktan
kurtulması, konuşma ve inanma özgürlüğüne sahip olacağı bir dünyanın ortaya
çıkmasının sıradan insanların en yüksek özlemi olarak ilan edilmiş bulunduğunu,
insanın zorbalık ve baskıya karşı son çare olarak başkaldırmak zorunda
kalmaması için, insan haklarının hukukun egemenliğiyle korunmasının önemli
olduğunu,
Uluslar
arasında dostça ilişkiler geliştirmenin önemli olduğunu,
Birleşmiş
Milletler halklarının, Birleşmiş Milletler Kuruluş Belgesinde, temel insan
haklarına, kişinin onuruna ve değerine, erkekler ile kadınların hak eşitliğine
olan inançlarını teyit ettiklerini ve daha geniş özgürlük içinde toplumsal
gelişme ve daha iyi bir yaşam düzeyini sağlamaya kararlı olduklarını,
Üye
Devletlerin, Birleşmiş Milletlerle işbirliği içinde, insan haklarının ve temel
özgürlüklerin evrensel olarak saygı görmesi ve gözetilmesini sağlamayı taahhüt
ettiklerini,
Bu hak ve
özgürlüklerde ortak bir anlayışa sahip olmanın, bu taahhüdün tam olarak
gerçekleşmesi için büyük önem taşıdığını göz önüne alarak,
Genel
Kurul,
Bütün
halklar ve uluslar için bir ortak başarı ölçüsü olarak bu insan Hakları
Evrensel Bildirgesini ilan eder; öyle ki,
Her birey
ve toplumun her organı bu Bildirgeyi daima gözönünde bulundurarak, bu hak ve
özgürlüklere saygının yerleşmesini amaçlayan eğitim ve öğretim yoluyla; ve hem
üye Devletlerin halklarında hem de egemenlikleri altındaki halklarda bu hak ve
özgürlüklerin evrensel ve etkin olarak tanınmasını ve gözetilmesini amaçlayan
ulusal ve uluslararası tedrici önlemler alarak çaba göstersinler.
Madde 1
Bütün
insanlar özgür, onur ve haklar bakımından eşit doğarlar. Akıl ve vicdanla
donatılmışlardır, birbirlerine kardeşlik anlayışıyla davranmalıdırlar.
Madde 2
1. Herkes ırk, renk, cinsiyet, dil, din,
siyasal ya da başka türden kanaat, ulusal ya da toplumsal köken, mülkiyet,
doğuş veya başka türden statü gibi herhangi bir ayrım gözetilmeksizin, bu
Bildirgede belirtilen bütün hak ve özgürlüklere sahiptir.
2. Ayrıca, bağımsız, vesayet altında ya da
kendi kendini yönetemeyen ya da egemenliği başka yollardan sınırlanmış bir ülke
olsun ya da olmasın, bir kişinin uyruğu olduğu ülke ya da memleketin siyasal,
hukuksal ya da uluslararası statüsüne dayanarak hiçbir ayrım yapılamaz.
Madde 3
Herkesin
yaşama hakkı ile kişi özgürlüğü ve güvenliğine hakkı vardır.
Madde 4
Hiç kimse,
kölelik ya da kulluk altında tutulamaz; her türden kölelik ve köle ticareti yasaktır.
Madde 5
Hiç kimseye
işkence ya da zalimce, insanlık dışı ya da aşağılayıcı muamele ya da ceza
uygulanamaz.
Madde 6
Herkesin,
nerede olursa olsun, yasa önünde bir kişi olarak tanınma hakkı vardır.
Madde 7
Herkes yasa
önünde eşittir ve ayrım gözetilmeksizin yasa tarafından eşit korunmaya hakkı
vardır. Herkes, bu Bildirgeye aykırı herhangi bir ayrımcılığa ve ayrımcı
kışkırtmalara karşı eşit korunma hakkına sahiptir.
Madde 8
Herkesin
anayasa ya da yasayla tanınmış temel haklarını ihlal eden eylemlere karşı
yetkili ulusal mahkemeler eliyle etkin bir yargı yolundan yararlanma hakkı
vardır.
Madde 9
Hiç kimse
keyfi olarak yakalanamaz, tutuklanamaz ve sürgün edilemez.
Madde 10
Herkesin,
hak ve yükümlülüklerinin belirlenmesinde ve kendisine herhangi bir suç
isnadında bağımsız ve yansız bir mahkeme tarafından tam bir eşitlikle, hakça ve
kamuya açık olarak yargılanmaya hakkı vardır.
Madde11
1. Kendisine cezai bir suç yüklenen herkesin,
savunması için gerekli olan tüm güvencelerin tanındığı, kamuya açık bir
yargılanma sonucunda suçluluğu yasaya göre kanıtlanıncaya kadar suçsuz sayılma
hakkı vardır.
2. Hiç kimse, işlendiği sırada ulusal ya da
uluslararası hukuka göre suç oluşturmayan herhangi bir fiil yapmak ya da
yapmamaktan dolayı suçlu sayılamaz. Kimseye, suçun işlendiği sırada yasalarda
öngörülen cezadan daha ağır bir ceza verilemez.
Madde 12
Hiç
kimsenin özel yaşamına, ailesine, evine ya da yazışmasına keyfi olarak
karışılamaz, onuruna ve adına saldırılamaz. Herkesin, bu gibi müdahale ya da
saldırılara karşı yasa tarafından korunma hakkı vardır.
Madde 13
1.
Herkesin, her Devletin sınırları içinde seyahat ve oturma özgürlüğüne hakkı
vardır.
2. Herkes,
kendi ülkesi de dahil, herhangi bir ülkeden ayrılma ve o ülkeye dönme hakkına
sahiptir.
Madde 14
1. Herkesin, sürekli baskı altında
tutulduğunda, başka ülkelere sığınma ve kabul edilme hakkı vardır.
2. Gerçekten siyasal nitelik taşımayan
suçlardan kaynaklanan ya da Birleşmiş Milletlerin amaç ve ilkelerine aykırı
fiillerden kaynaklanan kovuşturma durumunda, bu hak ileri sürülemez.
Madde 15
1. Herkesin bir ülkenin yurttaşı olmaya hakkı
vardır.
2. Hiç kimse keyfi olarak uyrukluğundan yoksun
bırakılamaz, kimsenin uyrukluğunu değiştirme hakkı yadsınamaz.
Madde 16
1. Yetişkin erkeklerle kadınların, ırk,
uyrukluk ya da din bakımından herhangi bir sınırlama yapılmaksızın, evlenmeye
ve bir aile kurmaya hakkı vardır. Evlenmede, evlilikte ve evliliğin
bozulmasında hakları eşittir.
2. Evlilik, ancak evlenmeye niyetlenen eşlerin
özgür ve tam oluruyla yapılır.
3. Aile, toplumun doğal ve temel birimidir;
toplum ve Devlet tarafından korunur.
Madde 17
1. Herkesin, tek başına ya da başkalarıyla
ortaklık içinde, mülkiyet hakkı vardır.
2. Kimse mülkiyetinden keyfi olarak yoksun
bırakılamaz.
Madde 18
Herkesin
düşünce, vicdan ve din özgürlüğüne hakkı vardır; bu hak, din veya inancını
değiştirme özgürlüğünü ve din veya inancını, tek başına veya topluca ve kamuya
açık veya özel olarak öğretme, uygulama, ibadet ve uyma yoluyla açıklama
serbestliğini de kapsar.
Madde 19
Herkesin
kanaat ve ifade özgürlüğüne hakkı vardır; bu hak, müdahale olmaksızın kanaat
taşıma ve herhangi bir yoldan ve ülke sınırlarını gözetmeksizin bilgi ve
fikirlere ulaşmaya çalışma, onları edinme ve yayma serbestliğini de kapsar.
Madde 20
1. Herkes, barış içinde toplanma ve örgütlenme
hakkına sahiptir.
2. Hiç kimse, bir örgüte üye olmaya
zorlanamaz.
Madde 21
1. Herkes, doğrudan ya da serbestçe seçilmiş
temsilcileri aracılığıyla ülkesinin yönetimine katılma hakkına sahiptir.
2. Herkesin, ülkesinde kamu hizmetlerinden
eşit yararlanma hakkı vardır.
3. Halk iradesi, hükümet otoritesinin temelini
oluşturmalıdır; bu irade, genel ve eşit oy hakkı ile gizli ve serbest oylama
yoluyla, belirli aralıklarla yapılan dürüst seçimlerle belirtilir.
Madde 22
Herkesin,
toplumun bir üyesi olarak, toplumsal güvenliğe hakkı vardır; ulusal çabalarla,
uluslararası işbirliği yoluyla ve her Devletin örgütlenme ve kaynaklarına göre
herkes insan onuru ve kişiliğin özgür gelişmesi bakımından vazgeçilmez olan
ekonomik, toplumsal ve kültürel haklarının gerçekleştirilmesi hakkına sahiptir.
Madde 23
1. Herkesin çalışma, işini özgürce seçme, adil
ve elverişli koşullarda çalışma ve işsizliğe karşı korunma hakkı vardır.
2. Herkesin, herhangi bir ayrım
gözetilmeksizin, eşit iş için eşit ücrete hakkı vardır.
3. Çalışan herkesin, kendisi ve ailesi için
insan onuruna yaraşır bir yaşam sağlayacak düzeyde, adil ve elverişli
ücretlendirilmeye hakkı vardır; bu, gerekirse, başka toplumsal korunma
yollarıyla desteklenmelidir.
4. Herkesin, çıkarını korumak için sendika
kurma ya da sendikaya üye olma hakkı vardır.
Madde 24
Herkesin,
dinlenme ve boş zamana hakkı vardır; bu, iş saatlerinin makul ölçüde
sınırlandırılması ve belirli aralıklarla ücretli tatil yapma hakkını da kapsar.
Madde 25
1. Herkesin, kendisinin ve ailesinin sağlığı
ve iyi yaşaması için yeterli yaşama standartlarına hakkı vardır; bu hak,
beslenme, giyim, konut, tıbbi bakım ile gerekli toplumsal hizmetleri ve
işsizlik, hastalık, sakatlık, dulluk, yaşlılık ya da kendi denetiminin
dışındaki koşullardan kaynaklanan başka geçimini sağlayamama durumlarında
güvenlik hakkını da kapsar.
2. Anne ve çocukların özel bakım ve yardıma
hakları vardır. Tüm çocuklar, evlilik içi ya da dışı doğmuş olmalarına
bakılmaksızın, aynı toplumsal korumadan yararlanır.
Madde 26
1. Herkes, eğitim hakkına sahiptir. Eğitim, en
azından ilk ve temel öğrenim aşamalarında parasızdır. İlköğretim zorunludur.
Teknik ve mesleki eğitim herkese açıktır. Yüksek öğrenim, yeteneğe göre herkese
eşit olarak sağlanır.
2. Eğitim, insan kişiliğinin tam
geliştirilmesine, insan haklarına ve temel özgürlüklere saygıyı güçlendirmeye
yönelik olmalıdır. Eğitim, bütün uluslar, ırklar ve dinsel gruplar arasında
anlayış, hoşgörü ve dostluğu yerleştirmeli ve Birleşmiş Milletlerin barışı
koruma yolundaki etkinliklerini güçlendirmelidir.
3. Ana-babalar, çocuklarına verilecek eğitimi
seçmede öncelikli hak sahibidir.
Madde 27
1. Herkes, topluluğun kültürel yaşamına
özgürce katılma, sanattan yararlanma ve bilimsel gelişmeye katılarak onun
yararlarını paylaşma hakkına sahiptir.
2. Herkesin kendi yaratısı olan bilim, yazın
ve sanat ürünlerinden doğan manevi ve maddi çıkarlarının korunmasına hakkı
vardır.
Madde 28
Herkesin bu
Bildirgede ileri sürülen hak ve özgürlüklerin tam olarak gerçekleşebileceği bir
toplumsal ve uluslararası düzene hakkı vardır.
Madde 29
1. Herkesin, kişiliğinin özgürce ve tam
gelişmesine olanak sağlayan tek ortam olan topluluğuna karşı ödevleri vardır.
2. Herkes, hak ve özgürlüklerini kullanırken,
ancak başkalarının hak ve özgürlüklerinin gereğince tanınması ve bunlara saygı
gösterilmesinin sağlanması ile demokratik bir toplumdaki ahlak, kamu düzeni ve
genel refahın adil gereklerinin karşılanması amacıyla, yasayla belirlenmiş
sınırlamalara bağlı olabilir.
3. Bu hak ve özgürlükler, hiçbir koşulda
Birleşmiş Milletlerin amaç ve ilkelerine aykırı olarak kullanılamaz.
Madde 30
Bu
Bildirgenin hiçbir hükmü, herhangi bir Devlet, grup ya da kişiye, burada
belirtilen hak ve özgürlüklerden herhangi birinin yok edilmesini amaçlayan
herhangi bir etkinlikte ve eylemde bulunma hakkı verecek şekilde yorumlanamaz.
*Universal Declaration of Human Rights/Declaration Üniverselle des Droits de l’Homme. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nun 10 Aralık 1948 tarihli ve 217 A (III) sayılı kararıyla benimsendi ve ilan edildi.
0 Comments:
Yorum Gönder